PODATEK AKCYZOWY

Podstawa prawna:

1.    Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym, Dz. U. z 2004 r. nr 29, poz. 257 ze zm.

AKCYZA jest podatkiem:

?    państwowym
?    pośrednim,
?    zwyczajnym,
?    obligatoryjnym,
?    rzeczowym,
?    przychodowy,(dla podatnika formalnego)
?    konsumpcyjny ,(dla podatnika rzeczywsitego)

Podobieństwa pomiędzy podatkiem akcyzowym a podatkiem VAT:

1.    cenotwórczy charakter
2.    przerzucalność –  konstrukcja akcyzy umożliwia przerzucenie ciężaru podatkowego z podatnika formalnego na rzeczywistego,
3.    wysoka wydajność fiskalna
4.   
Różnice  pomiędzy podatkiem akcyzowym a podatkiem VAT (specyficzne cechy podatku akcyzowego):
1.    jednofazowość podatku akcyzowego – akcyza jest formą opodatkowania importu wyrobów akcyzowych, rozliczenia podatkowe obywają się w fazie przywozu takich towarów, natomiast w obrocie wewnątrzkrajowym podatek ten jest pobierany w fazie wprowadzenia wyrobu akcyzowego do obrotu gospodarczego przez jego producenta
Jeżeli jednak nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości opodatkowane są również podmioty nabywające lub posiadające wyroby akcyzowe, jeżeli od wyrobów tych nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości;
2.    jednokrotność opodatkowania wyrobów akcyzowych, bez względu na fazę obrotu gospodarczego, w której się one znajdują
3.    akcyza nie jest podatkiem powszechnym, lecz selektywnym. W stosunku do podatku VAT ma węższy zakres podmiotowy i przedmiotowy opodatkowania. Opodatkowaniu podlegają tylko wyroby akcyzowe, ponadto akcyza nie jest pobierana od usług.
4.    równość podatkowa,
5.    podatek akcyzowy nie jest podatkiem neutralnym i z założenia stanowi element realizacji funkcji stymulacyjnej. Akcyza jest  instrumentem stymulowania zachowań proekologicznych i prozdrowotnych
6.    podatek akcyzowy jest także ważnym instrumentem redystrybucji dochodów gospodarstw domowych poprzez wyższe opodatkowanie konsumpcji dóbr luksusowych
7.    podatek akcyzowy pełni także istotną funkcję informacyjną i kontrolną poprzez instytucję nadzoru podatkowego nad obrotem gospodarczym niektórymi wyrobami akcyzowymi oraz banderole podatkowe, którymi muszą być oznaczane wyroby monopolowe i które informują o wykonaniu zobowiązania podatkowego oraz o legalnym pochodzeniu wyrobu.




PODMIOTOWY ZAKRES PODATKU

PODATNIK FORMALNY
?    osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegających opodatkowaniu, a także podmioty:
w tym:
?    producenci
?    sprzedawcy
?    wyprowadzający wyroby zharmonizowane ze składów celnych
?    importerzy
?    eksporterzy
?    podmioty dokonujące wewnątrzwspólnotowej dostawy i wewnątrzwspólnotowego nabycia



PODATNIKAMI SĄ TAKŻE
Podmioty:
?    nabywające wyroby akcyzowe, jeżeli nie została od nich zapłacona akcyza
?    u których powstają nadmierne ubytki lub niedobory wyrobów akcyzowych zharmonizowanych
?    będące zleceniobiorcami usług polegających na wytwarzaniu wyrobów akcyzowych w ramach umowy o dzieło lub innej umowy.


ZWOLNIENIA PODMIOTOWE

mają charakter wyjątkowy
dotyczą:
?    placówek dyplomatycznych i konsularnych
?    sił zbrojnych NATO,
?    organizacji międzynarodowych

PRZEDMIOT PODATKU

1.    produkcja wyrobów akcyzowych zharmonizowanych

2.    wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego

3.    sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju

4.    eksport i import wyrobów akcyzowych

5.    nabycie wewnątrzwspólnotowe

6.    dostawa wewnątrzwspólnotowa

7.    ubytki lub niedobory wyrobów akcyzowych zharmonizowanych

8.    nabycie lub posiadania wyrobów akcyzowych przez podatnika w sytuacji niezapłacenia należnego podatku akcyzowego
Wyroby akcyzowe dzielimy na:

?    WYROBY AKCYZOWE ZHARMONIZOWANE
?    WYROBY AKCYZOWE NIEZHARMONIZOWANE

WYROBY AKCYZOWE ZHARMONIZOWANE:
•    oleje mineralne (w tym: paliwa silnikowe, oleje opałowe i gaz)
•    napoje alkoholowe
•    wyroby tytoniowe

WYROBY AKCYZOWE NIEZHARMONIZOWANE:
?    skóry oraz skórzana odzież i kapelusze ze zwierząt szlachetnych
?    kosmetyki i perfumy
?    broń palna
?    samochody osobowe
?    karty do gry
?    energia elektryczna
?    wyposażenie specjalistyczne obiektów działalności rozrywkowej(m.in. rulety wraz ze stołami do rulety, stoły do gry w karty, automaty hazardowe)

SPRZEDAŻY obejmuje także:

?    przekazanie wyrobów akcyzowych na potrzeby reprezentacji albo reklamy

?    przekazanie przez podatnika wyrobów akcyzowych na potrzeby osobiste podatnika

?    zamianę wyrobów akcyzowych

?    wydanie wyrobów akcyzowych w zamian za wierzytelności

?    wydanie wyrobów akcyzowych w miejsce świadczenia pieniężnego

?    darowiznę wyrobów akcyzowych

?    wydanie wyrobów akcyzowych w zamian za czynności niepodlegające opodatkowaniu

?    świadczenie usług polegających na wytwarzaniu wyrobów akcyzowych w ramach umowy o dzieło lub innej umowy

?    zużycie wyrobów akcyzowych na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej

?    zużycie wyrobów akcyzowych niezgodne z ich przeznaczeniem, w przypadku gdy do wyrobów tych zastosowano zwolnienie lub obniżono stawki akcyzy

Na podstawie kryterium ilości wyrobów podlegających opodatkowaniu akcyzą w państwach europejskich wyróżnić można trzy modle podatku akcyzowego:

1.    model ograniczonego opodatkowania - akcyza obejmuje mniej niż 10 wyrobów

2.    średnie opodatkowanie jest charakterystyczne dla akcyz, które obciążają od 10 do 30 towarów

3.    opodatkowanie rozszerzone polega na zaliczeniu do katalogu wyrobów akcyzowych ponad 30 kategorii towarów, występuje np. w Japonii i USA

ZWOLNIENIA PRZEDMIOTOWE

?    zawarte w ustawie

1.    eksport wyrobów akcyzowych

2.    piwo, wino wytworzone domowym sposobem przez osoby fizyczne na własny użytek i nieprzeznaczone do sprzedaży

3.    energia elektryczna z odnawialnych źródeł energii

4.    dodatki lub domieszki do paliw silnikowych oraz towary przeznaczone do użycia jako paliwa silnikowe w przypadku gdy są zużywane do innych celów niż napędowe, opałowe lub jako dodatki lub domieszki do paliw silnikowych

?    zawarte w przepisach prawa Wspólnoty Europejskiej

?    wynikające z umów międzynarodowych

?    zwolnienia fakultatywne

?    pozaustawowe zwolnienia przedmiotowe określa w rozporządzeniu minister finansów, biorąc pod uwagę rodzaj prowadzone działalności, specyfikę obrotu wyrobami ich przeznaczenie oraz przepisy prawa wspólnotowego


PODSTAWA OPODATKOWANIA:
Podstawą opodatkowania jest w zasadzie wartość, a jedynie wyjątkowo podstawą jest ilość wyrobów akcyzowych.
Wartość ujęta w podstawie opodatkowania może być różnie ujęta, m. in.: jako:
?    kwota należna netto z tytułu dokonania opodatkowanej czynności w przypadku sprzedaży na terytorium kraju wyrobów akcyzowych, w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego lub w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej;
?    wartość celna wyrobów akcyzowych powiększona o należne cło, w przypadku importu,
Jeżeli nie można określić kwoty należnej netto, to podstawę opodatkowania ustala się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na rynku krajowym w obrocie wyrobami akcyzowymi tego samego rodzaju, w dniu powstania obowiązku podatkowego

Podstawą opodatkowania w imporcie wyrobów akcyzowych objętych procedurą odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem od należności celnych przywozowych jest wartość celna powiększona o cło, które byłoby należne, gdyby wyroby te były objęte procedurą dopuszczenia do obrotu.

Podstawa opodatkowania w imporcie wyrobów akcyzowych obejmuje również prowizję oraz koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, jeżeli nie zostały do niej włączone, a już poniesione do pierwszego miejsca przeznaczenia na terytorium kraju.
Podstawą opodatkowania w przypadku wyrażenia stawki akcyzy w procencie maksymalnej ceny detalicznej jest cena detaliczna wyznaczona i wydrukowana na opakowaniu jednostkowym.
Podstawą opodatkowania w przypadku wyrażenia stawki akcyzy w kwocie na jednostkę wyrobu i w procencie maksymalnej ceny detalicznej jest ilość wyrobów akcyzowych oraz cena detaliczna wyznaczona i wydrukowana na opakowaniu jednostkowym.
SKALA I STAWKI AKCYZY:

SKALA ma charakter proporcjonalny

Wyróżniamy:
1.    STAWKI PROCENTOWE są najbardziej typowe dla podatku akcyzowego, mają zastosowanie do opodatkowania wartości i mogą mieć postać:
?    procentu podstawy opodatkowania
?    procentu maksymalnej ceny detalicznej

2.    STAWKI KWOTOWE powiązane z liczbową konkretyzacją przedmiotu podatku akcyzowego w jego podstawie. Określają kwotę podatku, przypadającą na jednostkę podstawy opodatkowania, czyli wyrób akcyzowy. Stosowane są jedynie do opodatkowania sprzedaży wyrobów akcyzowych dokonywanej w kraju przez ich producenta, a także energii elektrycznej oraz większości zharmonizowanych wyrobów akcyzowych.

3.    STAWKI MIESZANE – stanowią połączenie stawek podstawowych procentowych i kwotowych, np. akcyza od papierosów jest obliczana z zastosowaniem: stawki kwotowej, która odzwierciedla kwotę podatku na jednostkę podstawy opodatkowania (jeden papieros) i stawki procentowej określonej jako 50% maksymalnej ceny detalicznej


 OBOWIĄZKI PODATNIKÓW I ROZLICZENIA Z TYTUŁU PODATKU AKCYZOWEGO
Rejestracja
Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wyrobów akcyzowych są obowiązani przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu złożyć zgłoszenie rejestracyjne właściwemu dla podatnika naczelnikowi urzędu celnego.
Deklaracje
Podatnicy są obowiązani składać w urzędzie celnym deklaracje dla podatku akcyzowego, zwane dalej "deklaracjami podatkowymi", za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Zapłata podatku
Podatnicy są obowiązani do obliczenia i zapłaty akcyzy za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek właściwej izby celnej.
W przypadku wyrobów akcyzowych zharmonizowanych podatnicy są również obowiązani do obliczenia i zapłaty akcyzy wstępnie za okresy dzienne. Wstępnych wpłat akcyzy za okresy dzienne dokonuje się nie później niż 25 dnia po dniu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Wpłaty dzienne dokonywane za miesiąc rozliczeniowy są uwzględniane przy rozliczeniu akcyzy za dany miesiąc rozliczeniowy.

Podatnicy dokonujący importu wyrobów akcyzowych są obowiązani do obliczenia i wykazania kwoty akcyzy w zgłoszeniu celnym, z uwzględnieniem obowiązujących stawek. Akcyzę od importu uiszcza się w terminie i na warunkach określonych w przepisach prawa celnego dla należności celnych.
Podatnicy dokonujący nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych niezharmonizowanych są obowiązani po dokonaniu przywozu na terytorium kraju złożyć deklarację uproszczoną do właściwego naczelnika urzędu celnego i dokonać zapłaty akcyzy w terminie 5 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego.

ZNAKI AKCYZY

Obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy podlegają następujące wyroby akcyzowe:
1)    produkty rafinacji ropy naftowej (m.in. Oleje ropy naftowej, woski mineralne, Preparaty smarowe)
2)    alkohole (piwo, wino, napoje fermentowane, wódki, itp.)
3)    wyroby tytoniowe ( cygara, cygaretki i papierosy, tytoń do palenia).

Podatkowe znaki akcyzy -  są potwierdzeniem wpłaty kwoty stanowiącej wartość podatkowych znaków akcyzy. Obowiązek oznaczania wyrobów akcyzowych podatkowymi znakami akcyzy ciąży na producentach, importerach, podmiotach dokonujących nabycia wewnątrzwspólnotowego, przedstawicielach podatkowych oraz na podmiotach dokonujących pakowania, rozlania lub rozważenia wyrobów w opakowania jednostkowe, a także przepakowania, ponownego rozlania lub rozważenia wyrobów akcyzowych w inne opakowania jednostkowe.

Legalizacyjne znaki akcyzy  - są potwierdzeniem prawa podmiotu obowiązanego do oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy do wprowadzenia wyrobu akcyzowego do obrotu. Obowiązek oznaczania wyrobów akcyzowych legalizacyjnymi znakami akcyzy powstaje w przypadku wystąpienia w obrocie wyrobów akcyzowych nieoznaczonych, oznaczonych nieprawidłowo lub nieodpowiednimi znakami akcyzy lub wyrobów akcyzowych z uszkodzonymi znakami akcyzy.

Wyroby akcyzowe podlegające obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy nie mogą być przedmiotem obrotu na terytorium kraju bez ich uprzedniego prawidłowego oznaczenia odpowiednimi znakami akcyzy.
Znaki akcyzy mogą mieć w szczególności postać banderol, znaków cechowych lub odcisków pieczęci.

ORGANIZACJA OBROTU WYROBAMI AKCYZOWYMI ZHARMONIZOWANYMI:
Procedura zawieszenia poboru akcyzy:
Pobór akcyzy od wyrobów akcyzowych zharmonizowanych jest zawieszony, jeżeli wyroby są:
1)    produkowane, przetwarzane lub magazynowane w składzie podatkowym;
2)    przemieszczane między składami podatkowymi na terytorium kraju;
3)    zwolnione od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie lub dostarczane nabywcom upoważnionym do nabycia zwolnionego od akcyzy wyrobu,
4)    przemieszczane między składami podatkowymi na terytorium Wspólnoty Europejskiej;
5)    eksportowane ze składu podatkowego do odbiorcy na terytorium państwa trzeciego, a przewóz tych wyrobów odbywa się przez terytorium Wspólnoty Europejskiej;
6)    dostarczane ze składu podatkowego na terytorium kraju do nabywcy będącego podmiotem upoważnionym przez właściwy organ podatkowy państwa członkowskiego do stosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy;
7)    nabywane z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy na terytorium kraju przez prowadzącego skład podatkowy.
Zakończenie procedury zawieszenia poboru akcyzy następuje w przypadku:
•    otrzymania przez podatnika administracyjnego dokumentu towarzyszącego z potwierdzeniem odbioru wyrobów akcyzowych zharmonizowanych przez nabywcę;;
•    wyprowadzenia wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy;
•    wyrobów akcyzowych zharmonizowanych zwolnionych od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, jeżeli wyroby te zostały zużyte w innym celu;
•    zużycia wyrobu akcyzowego zharmonizowanego w składzie podatkowym,
•    niedostarczenia wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego do miejsca przeznaczenia.
SKŁAD PODATKOWY
W składzie podatkowym może być prowadzona działalność polegająca na produkcji, przetwarzaniu lub magazynowaniu wyrobów akcyzowych zharmonizowanych oraz na ich przyjmowaniu i wysyłce.
Zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego wydaje właściwy naczelnik urzędu celnego na pisemny wniosek zainteresowanego podmiotu, jeśli spełnia łącznie następujące warunki:
•    prowadzi co najmniej jeden rodzaj działalności polegającej na produkcji, przetwarzaniu lub magazynowaniu wyrobów akcyzowych zharmonizowanych;
•    jest podatnikiem podatku od towarów i usług;
•    jest podmiotem, którego działalnością kierują osoby, które nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub za przestępstwo skarbowe;
•    nie zalega z cłem, podatkami stanowiącymi dochód budżetu państwa, składkami na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne;
•    złoży zabezpieczenie akcyzowe;
•    nie zostało jemu cofnięte zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego, koncesja lub zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wyrobów akcyzowych ze względu na naruszenie przepisów prawa w okresie ostatnich 3 lat, licząc od dnia złożenia wniosku o wydanie zezwolenia.